De Smeerwortel of ‘Heelwortel’ is een plant met een bewezen dienst die eeuwen teruggaat. Uit de naam kunnen we afleiden dat de wortelstok noemenswaardige geneeskrachtige eigenschappen bezit. Dit kruid is een topper als je gewonde lichaamsonderdelen liefst terug aan elkaar zou zien groeien, zoals beschadigde huid en gebroken botten. Hier wil je ongetwijfeld het fijne van weten!
Eén van de oudste beschrijvingen van de Smeerwortel (botanische naam: Symphytum officinale) vinden we terug in de 1e eeuw na Christus. De Romein Plinius de Oudere doet een lovende, doch licht overdreven beschrijving van het kruid in zijn boek Naturalis Historia:
“Deze plant is opmerkelijk doeltreffend bij de genezing van wonden. Hij bezit zo’n sterke agglutinerende eigenschappen dat hij de stukken vlees waarmee hij samen gekookt wordt opnieuw aan elkaar kan doen groeien; waaraan hij in feite zijn Griekse naam te danken heeft. Hij wordt ook gebruikt voor de genezing van gebroken botten.”
Eigen vertaling, bron: Perseus Digital Library
We get the picture, Pliny. In de Griekse naam waarover sprake vinden we de herkomst van botanische naam ‘Symphytum’ terug: sým (samen) -phuein (doen groeien). Een historie die je nieuwsgierig maakt!
Weefselherstel
De Smeerwortel heeft verschillende eigenschappen die de heling van ons weefsel ten goede komen. De werkzame bestanddelen doen bloedvaatjes samentrekken en stimuleren de celdeling voor de aanmaak van nieuw weefsel. Hij wordt gebruikt om oppervlakkige dermatologische aandoeningen te behandelen, zoals schaafwonden en zweren en bij de behandeling van andere weefselproblemen zoals artrose, spierverrekkingen, verstuikingen en zelfs gebroken botten. Neem daarbij dat deze plant zowat naast elke beek groeit in onze contreien en je krijgt een wonderkruid dat niet in je EHBO-lijstje mag ontbreken.
Beschrijving en vindplaatsen
In België komt de Smeerwortel veelvuldig voor op vochtige leem-achtige gronden langs beken en in weides. Hij wordt zo’n 30-100 cm hoog en bloeit de hele zomer lang. Zowel de stengel als de bladeren en de kelkbladeren zijn ruw behaard. De bladeren zijn maximaal 25-30 cm groot en gaan gedeeltelijk over in de stengel. De klokvormige bloemen zijn wit tot paars en hangen in trosjes bij elkaar. Ondergronds bevindt zich een slijmerige, breekbare wortel die zwart is aan de buitenkant en wit vanbinnen.
Hoe gebruik je Smeerwortel?
Van één van de werkzame stoffen van de Smeerwortel, Alcaloide pyrrolizidine, is na onderzoek gebleken dat ze schadelijk kan zijn voor de lever. In vele landen is het gebruik van de plant daarom verboden, zoals in de US, Canda, Duitsland en de UK. Gelukkig is dit in België niet het geval en kunnen we de bladeren en de wortel zorgeloos inzetten; al is dat enkel voor externe behandelingen (op de huid).
Zo, rechtstreeks van de plant
Een insectenbeet, blauwe plek of oppervlakkige wonde opgelopen tijdens een heldhaftige overlevingstocht of tijdens het scheppen van een luchtje in je voortuin? Duik even de dichtstbijzijnde beek in en pluk het blad van de Smeerwortel. Kneus het, vermaal het met wat water en smeer het papje uit over de wonde.
In bereidingen
Bij de behandeling van een heel aantal weefselproblemen en verwondingen verwerkt men met de wortel van de plant in tinctuur, zalf of olie. Deze bereidingen worden rechtstreeks op de huid aangebracht of verwerkt in kompressen en pleisters. Denk aan huidproblemen, kneuzingen, spierverrekkingen, gewrichtsproblemen en breuken. Het is ook mogelijk om de bladeren te koken en het aftreksel te gebruiken in baden.
Neem contact op met een ervaren fytotherapeut voor een juiste medicinale behandeling. En dan: smeren maar!
*De informatie op deze website is louter educatief.
Het gebruik van planten is op eigen risico en vervangt geen doktersadvies.*